Dijkverbetering Het Gein

Het Gein is een riviertje tussen Driemond en Abcoude. Het ligt in een schilderachtig gebied met monumentale boerderijen die vroeger veelal in eigendom waren van de Amsterdamse adel. Piet Mondriaan liet zich in zijn figuratieve werk inspireren door dit bijzondere landschap, zoals bij het rond 1905 geschilderde De Broekzijdse Molen aan het Gein.

Het Gein1In opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht werkt Waternet aan de dijkversterking langs de rivier. De dijken voldoen niet meer aan de huidige veiligheidsnormen. Maar er spelen niet alleen waterbelangen. Het gebied is gekarakteriseerd als landschappelijke drager met een halfopen mozaiekstructuur. Naast verbetering van de waterkerende functie, vragen de LNC-waarden (landschappelijke, natuur- en culturele waarden) daarom om bijzondere aandacht. Ook de bewoners rond het Gein is er veel aan gelegen hun fraaie woon- en werkomgeving in stand te houden. De opgave is dan ook hoe je de dijkverbetering in een cultuurhistorisch zeer waardevol kleinschalig landschap moet uitvoeren.

De opgave vanuit verschillende belangen

De dijkverbetering stuitte in het begin op veel weerstand vanuit de omgeving. Waternet schakelde daarom landschapsarchitecten van een bureau in als intermediair tussen de verschillende partijen. Dit bureau stelde eerder de landschapsvisie voor het buitengebied van Abcoude op en was daarom goed op de hoogte van de bijzonderheden ter plaatse. Het bureau heeft praktisch het hele gebied met haar kwaliteiten in kaart gebracht. Onderdelen van het gebied werden in kleine ‘beeldjes' gevat, waarin de diversiteit van bijvoorbeeld de beplanting tot uitdrukking kwam: rietlandjes, solitaire bomen, laanbomen, knotwilgen, knotessen en heel oude essenstobben. De waarden van het landschap werden zo zichtbaar gemaakt als de onderliggende bouwstenen van het gebied. Voor de omwonenden werd door dit proces duidelijk dat de waarden die zij in hun omgeving zien ook door de ‘andere partij' erkend worden. Dit schept vertrouwen en daardoor meer openheid in de dialoog tussen de verschillende belanghebbenden.

Unieke oplossingen

Vanaf het begin van het ontwerpproces zijn vele mogelijkheden onderzocht om dijkversterking met cultuurhistorische waarden te laten samengaan. Het bureau heeft hiervoor een serie modellen ontwikkeld die de ontwikkelingsmogelijkheden vanuit het landschap weergaven. Het combineren met de technische uitwerking heeft een uniek samenspel en maatwerk opgeleverd dat een voorbeeld kan zijn voor toekomstige tracés.

Op een aantal punten moet de dijk versterkt worden en dat kan in de hoogte of in de breedte. Als het in de breedte gebeurt, krijg je een breder talud van de dijk. In dat geval zou de sloot verlegd moeten worden en dan moet er veel beplanting weg. Maar als je het talud opvangt met een laag schot, hoef je de sloot niet overal te verleggen. Dan kunnen veel bomen blijven staan, waaronder een aantal oude essenstobben die onvervangbaar zijn. Vaak keken de partijen heel plaatselijk naar de mogelijkheden. Ook oplossingen die door Waternet aangedragen werden, zoals het compartimenteren van het boezemgedeelte nabij het Gein, werden door het bureau beoordeeld op landschappelijke kwaliteit. Over en weer kom je dan tot creatieve, realistische plannen.

Individueel maatwerk

Naast bijeenkomsten van de verschillende werkgroepen, zijn er inspraakavonden geweest waar omwonenden persoonlijk voor uitgenodigd zijn. Op deze bijeenkomsten konden mensen hun eigen situatie in alle details doornemen. Ook zijn er huisbezoeken geweest van Waternet. Vanuit al deze gegevens is het plan steeds meer verfijnd en op de uiteenlopende belangen afgestemd.