Maatwerk voor klimaataanpak wateren
Hoe maken we onze wateren klimaatrobuuster? Op 5 maart 2020 werd deze vraag gesteld aan Marieke de Lange, senior adviseur Ecologie en Waterkwaliteit. Zij noemde toen de ontwikkeling van een KlimaatScan door Deltares. De KlimaatScan heeft de gevolgen van klimaatverandering voor de 4 hoofdwatersystemen in beeld gebracht en toont de factoren die deze systemen ecologisch robuuster kunnen maken. De scan vormt inhoudelijk de basis voor het KlimaatKompas: een instrument om de klimaatrobuustheid van concrete projecten in te schatten. Hoe staat het nu met dat kompas, en wat moet er nog gebeuren?
Waarom een KlimaatKompas?
De kritische lezer vraagt zich misschien af: is niet al bekend wat er moet gebeuren om de wateren bestand te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering? Marieke de Lange legt uit: ‘We weten op hoofdlijnen welke factoren bijdragen aan klimaatrobuuste systemen, maar de kennis op project- of watersysteemniveau is nog onvoldoende. Maatwerk is nodig, omdat elk watersysteem zijn eigen knelpunten heeft. Binnen de Zuidwestelijke Delta bestaan bijvoorbeeld grote verschillen. Het Grevelingenmeer vraagt om een andere aanpak dan het Veerse Meer. Het KlimaatKompas zal helpen verduidelijken en kwantificeren wat er precies moet gebeuren om specifieke wateren goed in te richten en te beheren.’
KlimaatKompas onderdeel van grote, nieuwe programma’s
Wat is de stand van zaken? De Lange vertelt dat het KlimaatKompas nog in ontwikkeling is, en verder uitgewerkt gaat worden in 2 ambitieuze programma’s: ‘LIFE-IP klimaatadaptatie (2022-2027)’ en ‘Klimaatadaptie in de grote wateren’. LIFE-IP is een Nederlands programma dat mede gefinancierd wordt door de Europese Unie (EU). Er staan maatregelen in voor een versnelde uitvoering van klimaatadaptatiemaatregelen in Nederland. Binnen dit programma zal Deltares verder werken aan de praktische toepassing van het KlimaatKompas. ‘Klimaatadaptatie in de grote wateren’ is een nieuwe onderzoekslijn van het ministerie van LNV. Dit programma gaat in 2023 van start en heeft een looptijd van 4 jaar. De Lange: ‘We zijn het nu aan het voorbereiden. Het onderzoek van LNV gaat meer inhoudelijk in op de vraag aan welke knoppen we kunnen draaien om de verschillende typen wateren klimaatrobuuster te maken. Die kennis zal weer gebruikt worden in het verder verfijnen van het KlimaatKompas.’
Klimaatverandering sneller en heftiger dan verwacht
De nieuwe programma’s zijn een reactie op de klimaattrend van de afgelopen jaren. De Lange: ‘Het klimaat verandert sneller dan we hadden voorzien en de effecten zijn heftiger dan we ons een paar jaar geleden konden voorstellen. Er is sprake van hoge temperaturen en de rivierafvoer is voor de 2e keer in 4 jaar extreem laag. Voor de scheepvaart heeft dat vervelende gevolgen. In de natuur treedt zelfs onomkeerbare schade op, bijvoorbeeld wanneer een vispopulatie verdwijnt. De impact van klimaatverandering komt daarom hoger op de politieke agenda te staan.’
‘Geef RWS één samenhangende opdracht’
Voor de uitvoering van het klimaatbeleid signaleert De Lange wel een belangrijk obstakel. Ze doet daarom nadrukkelijk een oproep tot een gezamenlijke opdracht aan RWS vanuit IenW en LNV. ‘RWS krijgt nu de wensen, doelen en taken mee van beide ministeries afzonderlijk. Door deze sectorale formulering botsen de opdrachten op belangrijke punten. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer IenW opdracht geeft tot de inrichting van een vaarweg op een manier die volgens LNV niet voldoet aan de eisen voor ecologische waterkwaliteit. Daarom zou ik graag zien dat het kabinet de uitvoerende instanties één samenhangende opdracht geeft.'
Externe link: KlimaatScan Deltares voor grote wateren in Nederland.