SALTISolutions: voorsorteren op verzilting
Verzilting van het zoete water is een wereldwijd probleem. Alle laaggelegen delta’s hebben hiermee te maken. Ook in de Nederlandse Rijnmaasdelta is de toename van zout in zoet water zichtbaar. Onduidelijk is hoe dit probleem zich in de toekomst verder ontwikkelt én wat we er aan kunnen doen. Het onderzoeksprogramma SALTISolutions gaat hier in de komende zes jaar antwoorden op geven. Adviseur Waterbeheer Neeltje Kielen: ‘Toenemende verzilting is een grote uitdaging die ons allemaal raakt.’
In balans
Aan de ene kant kan vanuit de Noordzee en de Waddenzee zout water onze meren, kanalen en rivieren binnendringen. Aan de andere kant zorgen neerslag en bovenstroomse rivierafvoeren voor de aanvoer van zoet water. Daar zit een evenwicht tussen die in balans moet blijven. Neeltje: ‘Ons drinkwater, de industrie, landbouw en onze natuur hebben allemaal belang bij een bepaalde kwaliteit van water. Op dit gebied zien we nu veel ontwikkelingen op ons afkomen. Zo zorgt klimaatverandering voor meer droogte, waardoor er meer zout water landinwaarts stroomt. Daarnaast doet de mens ook ingrepen in het watersysteem die de balans tussen zoet en zout water verstoren. Denk aan het verdiepen van vaarwegen en het vergroten van sluizen voor de scheepvaart. Daarom zijn we blij dat we met het onderzoeksprogramma SALTISolutions de komende zes jaar de kans krijgen om te onderzoeken hoe deze zoutindringing op korte en lange termijn zich gaat ontwikkelen. Ook komen we zo te weten hoe we onze delta zo kunnen inrichten dat we het zoute water zo lang mogelijk buiten de deur houden.’
Blauwdruk voor het buitenland
SALTISolutions is officieel in mei 2020 gestart. In SALTISolutions werken onderzoekers samen met betrokken partners zoals Rijkswaterstaat, waterschappen, havenbedrijven, ingenieursbureaus en baggeraars aan een virtueel model van de Rijnmaasdelta dat voorspelt hoe, waar, wanneer en hoe lang verzilting optreedt en welke maatregelen we hiertegen kunnen nemen. Op dit moment worden, ook buiten onze landsgrenzen, de PhD-studenten geworven die zich de komende jaren op het verziltingsonderzoek gaan storten. En dat is niet het enige buitenlandse karakter van dit onderzoeksprogramma. Neeltje: ‘Zoutindringing is voor veel landen een groot probleem. De wetten van de natuur zijn immers voor iedereen hetzelfde. Daarom hebben we samenwerkingsovereenkomsten getekend met instituten in Amerika en China. De instrumenten die we binnen SALTISolutions ontwikkelen gaan we samen met onze buitenlandse partners ook testen op buitenlandse delta’s. Zo kunnen we onze nieuwe kennis straks wereldwijd inzetten.’
Plek voor natuur
Neeltje werkt al sinds 2007 met veel plezier voor Rijkswaterstaat. Dat ze nu mag meewerken aan SALTISolutions is iets waar ze met veel belangstelling naar uitkijkt. ‘Water is de oorsprong van alles en heeft veel functies. We hebben het nodig om te wonen, te werken en te leven. Wat mij fascineert is hoe wij met z’n allen kunnen blijven leven en werken in delta’s die steeds meer onder druk komen te staan, maar waarbij er ook ruimte blijft voor natuurlijke ontwikkelingen. Daarom kijken we binnen dit programma ook naar nature-based solutions waarmee we gezonde delta’s creëren of behouden met ruimte voor mens én natuur. Ik zie die oplossingen nog niet gelijk. Daarom ben ik heel benieuwd welke ideeën de PhD-studenten de komende zes jaar gaan ontwikkelen.’
Belang voor waterbeheer
Operationeel waterbeheerder Marlous van Herten deelt de nieuwsgierigheid van Neeltje naar de oplossingen die worden bedacht voor de lange termijn. ‘Met SALTISolutions gaan we voor een leefbare en klimaatbestendige delta. De uitkomsten van dit onderzoeksprogramma zijn daarbij ook van groot belang voor ons waterbeheer in het hier en nu. De mechanismen achter verzilting zijn namelijk zo complex, zeker als het gaat om de effecten van maatregelen en ingrepen in het watersysteem hierop. Inzicht hierin zal ons operationeel watermanagement en droogte crisismanagement effectiever maken.’