Openbaarheid van metingen van gewasbeschermingsmiddelen en het toetsen van metingen aan de norm

In 96% van de gevallen komen de toetsresultaten van pestinfo.nl en van bestrijdingsmiddelenatlas.nl overeen.

Berichtgeving in de media heeft vragen opgeroepen over de openbaarheid van metingen van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater en de wijze waarop de bestrijdingsmiddelenatlas metingen van werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen (hierna gewasbeschermingsmiddelen) in oppervlaktewater toetst aan de norm. Deze pagina gaat hierop in.

Over openbaarheid van gegevens en duiding van metingen

  • Metingen van stoffen, dus ook van gewasbeschermingsmiddelen, in oppervlaktewater zijn openbaar beschikbaar via: https://www.waterkwaliteitsportaal.nl/ (evenals bij de waterschappen, Rijkswaterstaat en de drinkwaterbedrijven).
  • De www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl is in overleg met alle waterschappen en Unie van Waterschappen in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat tot stand gekomen om op een toegankelijke en overzichtelijke wijze met kaarten betekenis te geven aan meetgegevens.

Over rapportages

Er zijn verschillende rapportages die elk hun eigen doel hebben:

  1. Voor de implementatie van Kaderichtlijn Water (KRW) wordt aan de Europese Commissie gerapporteerd uitsluitend op het niveau van aangewezen KRW-waterlichamen. Dit zijn wateren die door waterbeheerders als representatief voor alle (regionale) wateren zijn geselecteerd en die veelal niet alleen door landbouw worden beïnvloed. Hiervoor wordt over een periode van 3 jaar een gemiddelde concentratie berekend voor een beperkt aantal gewasbeschermingsmiddelen[1].
  2. Voor het nationale beleid, dat is vastgelegd in de 2e Nota duurzame gewasbescherming, ‘Gezonde Groei, Duurzame Oogst’, en voor de EU-richtlijn duurzaam gebruik gewasbeschermingsmiddelen (2009/128/EG) is een landelijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen ingericht. Het gaat om metingen van vrijwel alle werkzame stoffen in alle typen oppervlaktewater in landbouwgebieden. De bestrijdingsmiddelenatlas maakt dit met kaarten inzichtelijk per stof per jaar. De meetresultaten worden hiervoor niet gemiddeld over 3 jaar, maar per jaar gemiddeld en getoetst aan de waterkwaliteitsnorm.

    Bij gewasbeschermingsmiddelen kunnen de concentraties op een meetpunt variëren door o.a. gewasrotaties, grondruil, reizende teelten, weersomstandigheden en het wel of niet jaarlijks optreden van ziekten en plagen. Derhalve wordt bij lange termijn trendbepalingen wel uitgegaan van het voortschrijdend 3 jarig gemiddelde.

[1] Zie: Toetsen en beoordelen en Stroomgebiedbeheerplannen 2016-2021

Over het meten van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater

  • Waterschappen hebben onderling afgesproken dat elk waterschap zich binnen het landelijk meetnet op een bepaalde teelt richt die veel in het beheergebied voorkomt. Zo kan het ook nodig zijn om naar de overschrijdingen binnen een jaar te kijken. Dit om de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater aan teelten of toepassingen te kunnen relateren. Alleen zo kunnen emissieroutes (perceel, spuitapparatuur) en de effecten van stofgerichte maatregelen in beeld worden gebracht.
  • Bij gewasbeschermingsmiddelen gaat het om lage concentraties, die evengoed een grote invloed op waterkwaliteit kunnen hebben. Het komt voor dat niet met voldoende betrouwbaarheid kan worden vastgesteld of een stof in een lage concentratie in oppervlaktewater aanwezig is. Dat kan liggen aan de gevoeligheid van de gebruikte apparatuur, maar ook door ruis die kan ontstaan door de aanwezigheid van andere stoffen of verstorende factoren.
  • De grens tussen onbetrouwbaar en betrouwbaar vaststellen van concentraties is de rapportagegrens (RG).

Over verschillen tussen de bestrijdingsmiddelenatlas.nl (BMA) en pestinfo.nl

  • Over het geheel: in 96% van de gevallen komen de toetsresultaten van pestinfo.nl en van bestrijdingsmiddelenatlas.nl overeen.
  • Voor zover dat uit de informatie op deze site kan worden vastgesteld neemt pestinfo.nl bij stoffen, waarvan zowel de norm als de metingen onder de rapportagegrens liggen, de helft van de rapportagegrens als waarde voor normtoetsing en past dit toe op alle wateren (KRW-waterlichamen en niet KRW-waterlichamen) en alle stoffen zonder daarbij een 3-jarig gemiddelde vast te stellen.
  • Bij de KRW-rapportage wordt de toets aan de helft van de rapportagegrens ook toegepast. Maar dan betreft het een normtoetsing van een driejarig gemiddelde van een beperkt aantal gewasbeschermingsmiddelen in uitsluitend KRW-waterlichamen (zie onder ‘Over rapportages’).
  • De bestrijdingsmiddelenatlas toetst in de situatie, waarin zowel de norm als de meting onder de rapportagegrens liggen, niet aan de norm.
  • Als de norm en alle metingen van die stof op een meetlocatie in een bepaald jaar onder de rapportagegrens (RG) liggen, dan wordt dat in de bestrijdingsmiddelenatlas (BMA) met een grijze stip op de kaart aangegeven met de toelichting ‘niet toetsbaar’.
  • Er kunnen zich 4 verschillende situaties voordoen, namelijk:
4 verschillende situaties

Situatie:

BMA:

Pestinfo:

1. Meting onder RG, norm onder RG

Niet toetsbaar

Toetst helft RG aan norm

2. Meting onder RG, norm boven RG

Toetst helft RG aan norm

Toetst helft RG aan norm

3. Meting boven RG, norm onder RG

Toetst meting aan norm

Toetst meting aan norm

4. Meting boven RG, norm boven RG

Toetst meting aan norm

Toetst meting aan norm

  • Het verschil van 4% tussen de bestrijdingsmiddelenatlas en pestinfo.nl betreft dus alleen de situatie waarbij zowel de meting als de norm onder de rapportagegrens liggen.