Energie

Waterbeheerders hebben concrete duurzaamheidsambities en ambities op het gebied van energietransitie geformuleerd. Het gaat daarbij onder andere om het verminderen van het energiegebruik, de timing van energiegebruik (zoveel mogelijk buiten piekperiodes) en het zelf opwekken van energie. In beide gevallen bestaan links met waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheer en is het denkbaar dat beheerders onderling afspraken maken in waterakkoorden.

Energiebeheer

Gemalen en sluizen zijn objecten met een zekere energievraag die veelal op uitwisselpunten tussen verschillende beheergebieden liggen. Energiezuinig malen of malen bij lage energieprijzen door de ene waterbeheerder kan effect hebben op de andere waterbeheerder. Aandachtspunten hierbij zijn:

• Energiezuinig en bij lage energieprijs malen kan waterkwaliteitseffecten tot gevolg hebben. Zo hebben RWS en Zuiderzeeland afspraken over de verdeling van het uitmalen van water naar Markermeer en IJsselmeer met het oog op de waterkwaliteit in het Markermeer. Het kan voorkomen dat vanuit energieverbruik en CO₂-uitstoot het de voorkeur heeft zoveel mogelijk (elektrisch) op het Markemeer uit te malen, terwijl dit vanuit waterkwaliteitsoogpunt voor het Markemeer niet wenselijk is.
• De communicatie en timing tussen waterbeheerders in relatie tot energiegebruik en energie kosten wordt telkens belangrijker. Er zal steeds meer gekeken worden naar energieprijzen bij de timing van malen of pompen. In een waterakkoord kunnen waterbeheerders afspraken maken over doelmatig energiebeheer en beheergebiedsgrensoverschrijdende effecten hiervan. Een integrale blik is hierbij van belang.

Als alle waterschappen langs het Noordzeekanaal gaan malen zodra de energieprijs laag (of eigen energieopwekking het hoogst) is, maar het is tegelijkertijd hoog water op zee waardoor Rijkswaterstaat extra pompcapaciteit in moeten zetten om al het water af te voeren, zijn beheergebiedsgrensoverschrijdend de energiekosten niet minder én is in totaal zelfs mogelijk meer energie nodig dan wanneer vanuit het Noordzeekanaal onder vrij verval naar de Noordzee kan worden gespuid. Partijen kunnen afspraken maken over het afstemmen van bemaling in relatie tot waterstanden en energieprijzen om op systeemniveau zo energiezuinig mogelijk te malen zonder dat dit leidt tot wateroverlast.

 Kijk ook bij het thema “energie” integraal naar het watersysteem als er afspraken gemaakt worden over de slimme inzet van gemalen en pompen: de besluiten van de ene beheerder kunnen averechts werken voor de andere beheerder wat betreft energiegebruik, kosten en waterkwantiteit.

Circulariteit

Waterbeheerders kunnen ambities hebben om water beter te zuiveren (om de waterkwaliteit te verbeteren, o.a. voor consumptiedoeleinden) of om afspraken te maken over circulariteit. Hierbij kan gezocht worden naar nieuwe bronnen van drinkwaterbereiding, het winnen van stoffen uit afvalwater en het zodanig zuiveren van effluent dat dit binnen het watersysteem weer ingebracht kan worden in plaats van het uit te slaan naar buitenwater. Momenteel zijn deze ambities al op kleinere schaal opgenomen in afspraken, maar afspraken hierover kunnen ook landen in waterakkoorden. Het blijkt van belang te zijn om integraal naar het watersysteem te kijken als er afspraken gemaakt worden over de slimme inzet van zuiveringsinstallaties, omdat de besluiten van de ene beheerder bezwaarlijk kunnen zijn voor de andere beheerder wat betreft kosten en waterkwantiteit.

Water als bron van energie

Oppervlaktewater kan ook als bron worden gebruikt voor warmte koude opslag. Dit staat bekend als thermische energie uit oppervlaktewater. Aan het oppervlaktewater wordt warmte of koude onttrokken. Dit heeft invloed heeft op de watertemperatuur en kan daarmee invloed hebben op waterkwaliteit. Waar dit op grensgebieden tussen waterbeheerders (bijvoorbeeld bij gemalen) plaatsvindt, kunnen effecten beheergebiedsgrensoverschrijdend zijn. In deze gevallen is het mogelijk dat waterbeheerders afspraken maken over de effecten en onderlinge communicatie hierover.