Maas bevatte tijdens overstroming tot wel 84.000 plastic voorwerpen per uur
Tijdens de overstroming van de Maas in 2021 stroomde er meer dan 100 keer zoveel plastic afval door de rivier dan normaal. Onderzoekers telden tot 84.000 plastic voorwerpen per uur in de Maas. Dat blijkt uit een publicatie van Wageningse hydrologen in Nature Water. Het meeste plastic kwam niet in de Noordzee terecht, maar bleef steken in de uiterwaarden.
Tussen 13 en 20 juli in 2021 leidde overvloedige regenval in België, Zuid-Limburg en Duitsland tot overstromingen, grote schade en slachtoffers. De Maas bereikte een zeer hoog waterpeil, trad op meerdere plekken buiten de oevers en voerde enorm veel afval mee. Dat was een unieke kans voor onderzoeker Tim van Emmerik, die net met een meetcampagne bezig was in de Nederlandse rivieren om de plastic vervuiling van de Nederlandse rivieren vast te stellen. Hij vergrootte het aantal metingen langs de Maas tussen Maastricht en Moerdijk.
Tot zijn verbazing voerde de Maas bij Maastricht meer dan 100 keer zoveel plastic af tijdens de overstroming dan normaal. Onderzoekers die op bruggen plastic voorwerpen telden die langsdreven, telden tot 84.000 plastic voorwerpen per uur. Het daggemiddelde kwam uit op 30.000 a 40.000 plastic voorwerpen per uur, met een piek op 15 juli. Ze zagen niet alleen plastic flessen en zakken langsdrijven, maar ook terrasstoelen, tampons, kliko’s, matrassen, ijskasten en enkele caravans.
Drie bronnen
Van Emmerik zag drie bronnen van de grote hoeveelheden plastics in de rivier. ‘De overstroming van de zijrivieren die afwaterden op de Maas, zoals de Geul in Valkenburg, leidde ertoe dat die als het ware de straten schoon veegden, waardoor er vuilnisbakken en terrasstoelen in de rivier terecht kwamen. Ten tweede overstroomden de riolen, waardoor er veel doekjes en tampons in het water kwamen. En ten derde werd het plastic dat al in de uiterwaarden lag, door het hoge water opnieuw gemobiliseerd.’
Het meeste plastic afval bereikte de Noordzee niet, maar werd langs de Maas afgezet, ontdekten de onderzoekers. Van Emmerik: ‘We telden de stroom plastic afval ook in Ravenstein, meer dan 100 kilometer boven Maastricht. De plastic stroom was weliswaar 6 keer zo groot als normaal, maar de omvang was 90-94% minder dan in Maastricht. Vrijwel alle plastic bleef onderweg hangen in planten en struiken in de uiterwaarden, vooral tussen Maastricht en Venlo, bleek uit onze tellingen op de rivieroevers.’
Vervuilde rivieren in Azië
Normaal is de Maas een behoorlijk vervuilde rivier in Europa, stelt Van Emmerik, maar tijdens de overstroming in 2021 was deze rivier net zo met plastic vervuild als notoir vervuilde rivieren in Azië.
Prullenbakken
De onderzoeker heeft ook advies hoe we de vervuiling van plastic afval tijdens overstromingen kunnen beperken. Hij denkt dat we beter moeten nadenken in overstromingsgevoelige gebieden waar we de prullenbakken en terrassen neerzetten. ‘Ik zie het ook in Amsterdam, waar we nu onderzoek doen, daar staan veel prullenbakken naast de gracht. Dat is vanuit dit perspectief niet handig.’
Overstromingen versterken de verspreiding van plastic afval, maar de gevolgen zijn vooral lokaal, concluderen de onderzoekers. Hun onderzoek levert ook nieuwe inzichten voor milieuwetenschappers op. Met hun onderzoek kunnen wetenschappers de wereldwijde schattingen van transport van plastic afval naar de zee verbeteren en snappen ze nu beter hoe plastic zich verspreidt in rivieren.