Vee verlaagt weerbaarheid kwelders tegen zeespiegelstijging

Gepubliceerd 24 mei 2023

Kwelders zijn een natuurlijke vorm van kustverdediging en dragen bij aan internationale natuurdoelstellingen. Net als andere kustecosystemen, worden kwelders bedreigd door een versnelde zeespiegelstijging. Kwelders hogen van nature elk jaar enkele millimeters tot centimeters op, en kunnen dus mogelijk meegroeien met de stijging. Veel kwelders worden beweid door vee, maar door vertrapping verdicht de kwelderbodem waardoor ze minder snel ophogen. Dit maakt de kwelders kwetsbaarder voor zeespiegelstijging.

Verdrinkende kwelders

De kwelders in de Waddenzee hogen gemiddeld met enkele millimeters (Waddeneilanden) tot enkele centimeters (vastelandskust) per jaar op en kunnen zo meegroeien met de huidige zeespiegelstijging. Als de stijging versneld optreedt, zoals verschillende klimaatscenario’s voorspellen, dan zullen mogelijk niet alle kwelders kunnen meegroeien en het risico lopen te ‘verdrinken’. Daarom is het belangrijk de factoren die de ophoging beïnvloeden te kwantificeren zodat het toekomstige aanpassingsvermogen van kwelders kan worden ingeschat.

Toekomstige hoogteveranderingen

Onderzoekers van Wageningen Marine Research hebben dertien jaar lang de ophoging gemeten in begraasde en niet-begraasde kwelderdelen bij Holwerd. Op basis van deze gegevens hebben zij de belangrijkste factoren bepaald die de ophoging beïnvloeden en de toekomstige hoogteveranderingen in begraasde en niet-begraasde kwelders tot 2100 berekend onder verschillende scenario’s voor zeespiegelstijging en sedimentaanbod. Vertrapping door vee verlaagde de gemeten jaarlijkse maaiveldophoging van 11,9 mm per jaar naar 3,6 mm per jaar. Daarnaast veroorzaakten neerslagtekort en extreme droogte extra dalingen van het maaiveld door inklinking van klei.

Vertrapping verlaagt weerbaarheid

Veel Europese kwelders worden beweid door vee voor de plantendiversiteit. Maar door vertrapping verdicht de kwelderbodem en dit wordt vaak niet meegenomen in studies naar de langetermijnoverleving van kwelders. Op basis van de veldmetingen maakten de onderzoekers een wiskundig model om de toekomstige opslibbingssnelheid te voorspellen voor drie scenario’s van zeespiegelstijging. Uit het model blijkt dat vertrapping van vee de weerbaarheid van kwelders tegen zeespiegelstijging verlaagt. De totale maaiveldophoging in 2100 in begraasde kwelders is 42% lager dan in onbegraasde kwelders in het scenario waarbij de huidige zeespiegelstijging van 24 cm per eeuw onveranderd doorzet. Bij een versnellende, hoge zeespiegelstijging tot 108 cm boven NAP in 2100 reduceert vertrapping door vee de totale kwelderophoging met 12%. Bij een extreem zeespiegelstijgingsscenario tot 194 cm boven NAP in 2100 kunnen zowel de begraasde als niet-begraasde kwelderdelen de zeespiegelstijging niet meer bijhouden en vindt er regressie plaats van hoge kwelder naar lage kweldervegetatie. Vertrapping door vee verlaagt dus de weerbaarheid van kwelders tegen zeespiegelstijging, maar bij extreme klimaatverandering verdrinken zowel de begraasde als onbegraasde kwelders .

Bron: Wageningen University & Rechearch